To najwyższy szczyt gór naszego globu, jego poszukiwania trwały długo i wymagały wieloletniej pracy geografów i eksploratorów. W latach 1745 - 1852 za najwyższe wierzchołki świata uznawano kolejno: wulkan Chimbrazo, znajdujący się na terenie Ekwadoru, następnie Dhaulagiri a po nich Kilimandżaro. Dopiero w 1854 roku ustalono wysokość Everestu. Jego nazwa początkowo nadana przez Nepalczyków jako Chomo Kangar (śnieżny szczyt Bogini), nie została zaakceptowana i pojawiły się inne: Czomolungma i Sagarmatha. Powszechna i do dziś używana nazwa związana jest z nazwiskiem inicjatora pomiarów himalajskich gór - Georga Everesta.
Król gór położony jest w Himalajach Centralnych na granicy Nepalu i Tybetu. Otaczają go trzy lodowce: Rongbuk, Khumbu i Kangchung. Ściany Everestu podzielone są przez trzy granie: północną, z dwoma charakterystycznymi kuluarami - Wielkim i Hornbeina; wschodnią, wysoką na około 3 i szeroką na 5 kilometrów, oraz południowo - zachodnią, z charakterystycznym Kuluarem Centralnym, którego lewe odgałęzienie to Kuluar Boningtona. Cztery przełęcze: South Col (7906 m), Rapiu La (6548 m), Chang La (7066 m) i Lho La (6026 m) ograniczają masyw od reszty grupy górskiej Khumbu Himal. U podstawy masywu spływają lodowce Kangshung Glacier ku wschodowi, Rongbuk Glacier i East Rongbuk Glacier ku północy oraz Khumbu Glacier ku południowemu zachodowi. Lodowce nie są duże, maksymalnie 9 km. Resztę dawnych jęzorów zajmuje strefa wytopiskowa, gdzie martwy lód wśród jeziorek i rozlewisk przykryty jest w znacznej części grubą warstwą naniesionego gruzu kamiennego i drobnej zwietrzeliny.
Pierwsze próby i idea zdobycia Everestu powstały w XIX wieku. Jednak tylko nieliczne wyprawy zbliżały się w tym okresie w jego okolice. Istotnym faktem, który przyspieszył podbój góry, było powołanie w 1920 roku Komitetu Everestowskiego. Pierwsza ekspedycja, której celem był rekonesans góry od strony tybetańskiej, zaplanowana została rok później. Strona nepalska w tym czasie stanowiła ze względów politycznych, nieistniejącą strefę geograficzną. Pomiary tego fragmentu Himalajów robiono z odległości 250 km, ponieważ tereny te zamknięte były dla cudzoziemców. W celu zdobycia informacji o tym nieznanym paśmie gór, angielski Urząd Mierniczy wysyłał specjalnie szkolonych szpiegów.
Dopiero w końcu 1920 ówczesny Dalajlama wydał specjalne pozwolenie na eksplorację Everestu. Pierwsze wyprawy i trudne warunki przerosły wiedzę i możliwości angielskich zdobywców. Jednak wiosną tego roku, podjęto próbę zdobycia góry od północy, podczas której osiągnięto wysokość 8320m. Po raz pierwszy w tym czasie użyto aparatów tlenowych, które ważyły 15 kg, jednak próby osiągnięcia wierzchołka nie powiodły się. Kolejne próby to rok 1924, który otwiera najbardziej zagadkową i barwną historię światowego himalaizmu. Kierownikiem wyprawy był Bruce, zaś próby ataku szczytowego dokonali Andrew Irvine i George Mallory. Dyskusje na temat sukcesu tej dwójki nie ustały po dziś dzień, a odnalezione w 1999 zwłoki Mallory?ego, rozogniły je na nowo.
Temat sukcesu ataku szczytowego nie został jednoznacznie zamknięty. Kolejna brytyjska wyprawa w roku 1933 dotarła do Drugiego Uskoku - 8577m w grani szczytowej (obecnie Hillary Step). Ten czterdziestometrowy pionowy uskok uniemożliwił wspinaczom kontynuowanie wyprawy. Dopiero w 1975 użyto tam metalowych drabin. Prawdopodobnie w tym miejscu właśnie, zakończona została próba Irvina i Mallory?ego. W 1951 podjęto rekonesans kierowany przez Erica Shiptona, który odkrył dla Europejczyków nową możliwość zdobycia Mount Everestu przez lodowiec Khumbu i Przełęcz Południową. Dlatego też kolejna brytyjska wyprawa zaatakowała górę tą drogą. 29 maja 1953 na szczycie Mount Everestu stanęli: nowozelandczyk Edmund Hilary i Szerpa Tensing Norgay. Zobycie Everestu spowodowało znaczny wzrost eksploracji tym terenie i możliwości wytyczenia nowych drób. Dlatego w roku 1975 roku podejmuje próbę zdobycia kolejna wyprawa brytyjska kierowana przez Chrisa Boningtona, zdobywa szczyt nową drogą, ścianą południowo-zachodnią. Zaś wiosną tego roku chińska ekspedycja wchodzi na szczyt, hipotetyczną trasą wspinaczki Irvine?a i Mallory?ego. Nową perspektywę zdobywania Everestu, otworzyła wyprawa Keitha Woodforda, która obrała sobie drogę Przełęczą Południową. Szczyt nie został zdobyty, ale wspinacze poruszali się bez pomocy Szerpów i to postawiło pod znakiem zapytania tzw: oblężniczy styl zdobywania góry. Niedługo po tym, Reinhold Messner i Peter Habeler dokonali pierwszego wejścia na Everest bez użycia tlenu. Tego samego roku na szczycie najwyższej góry świata stanęła Wanda Rutkiewicz. To pierwsza Europejka i Polka na tym szczycie. Rok później wytyczono nową drogę, dziewiczą jak dotąd Granią Zachodnią.
Odrębną historię stanowi historia zdobywania Everestu zimą. Znaczne osiągnięcia w tej materii mają polskie wyprawy. 17 lutego 1980 roku zdobyli szczyt: Leszek Cichy i Krzysztof Wielicki, w tym też roku na szczycie stanęli: Jerzy Kukuczka i Andrzej Czok. Polskie wyprawy zapoczątkowały złotą dekadę w historii sportowej eksploracji Everestu. Szczególnym dokonaniem jest wejście R. Messnera, który zdobył szczyt wspinając się samotnie, bez tlenu, po części nową drogą przez północną ścianę. W roku 1982 Rosjanie pokonują Centralny Filar na południowo-zachodniej ścianie, a rok później powstaje niebezpieczna droga Centralnym Żebrem wschodniej ściany z Lodowca Khumbu. Równocześnie zostaje pokonany Wielki Kuluar Nortona, biegnący środkiem północna-zachodniej ściany. W 1988 powstaje nowa droga Południowo-Wschodnim Filarem, wytyczona przez międzynarodową wyprawę kierowaną przez Roberta Andersena. Spektakularnego dokonania dokonał Marc Batard, który zapoczątkował tzw. szybkie wejścia na Everest. Jego wynik to 22 godziny i 29 minut.
Pierwszą Polką, która weszła na Everest była Wanda Rutkiewicz, dokonała tego w dniu wyboru papieża Jana Pawła II, 16 października 1978 roku. Pierwszego zimowego wejścia dokonali Krzysztof Wielicki i Leszek Cichy, 17 lutego 1980 roku. Ryszard Pawłowski jako jedyny Europejczyk był na Evereście aż trzy razy.
Informacje zawarte na niniejszej stronie nie stanowią oferty w rozumieniu art. 66 i następnych kodeksu cywilnego. Wszelkie prawa zastrzeżone. Kopiowanie, rozpowszechnianie lub wykorzystanie zawartości tej strony bez pisemnej zgody autora i webmastera jest zabronione.
